Atrament biały
15 gr. bieli ołowianej (albo kremzerowej), 1 gr. gumy arabskiej, 35 gr. wody destylowanej.
Atramenty niebieskie
1. Atrament indygowy.Do przygotowania używa się 10 cz. indygokarminu, 5 cz. gumy i 50—100 cz. wody. Najpierw rozpuszcza się gumę w wodzie, następnie indygokarmin i rozcieńcza wodą tak, aby pismo posiadało ładny niebieski wygląd.
2. Atrament pocztowy:
a) 17 gr. żelazocjanku potasu (żółta sól krwista) i 450 gr. wody.
b) 17 gr. koperwasu żelazowego i 1540 gr. wody; ciecze a) i b) miesza się razem, niebieskawy osad oblewa 10 cz. surowego, stężonego kwasu azotowego, 5 gr. surowego, stężonego kwasu solnego i 500 gr. wody i odstawia na 24 godziny, poczem otrzymany osad o ładnym, niebieskim kolorze przemywa się dobrze wodą. Następnie, w jeszcze wilgotnym stanie, rozciera się z 3,5 gr. kwasu oksalowego i wreszcie miesza z 4 l. wody, w której zostało rozpuszczone 160 gr. gumy.
3. 16,67 gr. żelazo-cjanku potasu (żółtej soli krwistej) rozpuszcza się w 533,33 gr. gorącej wody destylowanej, filtruje i dolewa do przefiltrowanego roztworu 16,67 gr. czystego krystalicznego koperwasu żelazowego w 533,33 gr. wody destylowanej i miesza z 1 kg. wody destylowanej. Zebraną na wierzchu wodę wyciąga się syfonem, osad nalewa na koator (kwadratowa ramka obciągnięta płótnem), aby woda obciekła i następnie kładzie do miseczki porcelanowej, którą wstawia do ciepłej kąpieli. Wówczas utlenia się mieszaninę 8,34 gr. kwasu azotowego (ciężaru właściwego 1,225) i 6,67 gr. angielskiego kwasu siarczanego. Po 12 — 24 godzinach płócze się osad w butelce, zmywa wodę destylowaną, aż do zupełnego usunięcia kwasu siarczanego; osad kładzie na filtr, płócze i suszy. Filtr papierowy wyjmuje się ostrożnie z lejka szklanego i rozciera na kilku arkuszach papieru filtrowego, które leżą na kilku bardzo porowatych cegłach. Galaretowaty osad kładzie się do moździerza porcelanowego, rozciera z 3,33 gr. kwasu oksalowego i rozcieńcza z taką ilością wody destylowanej, aby całość osiągnęła wagę 4 kg.
4. 6 cz: niebieskiej metylowej (farby anilinowej), 3 cz. kwasu oksalowego, 41 cz. zimnej wody destylowanej, 950 cz. gorącej wody destylowanej.
Atramenty żółte
1. 280 cz. zmiażdżonych jagód żółtych (gatunki Rhamnus) gotuje się w ciągu godziny z 1000 cz. wody, dodaje następnie 28 cz. miałko sproszkowanego ałunu i ponownie gotuje godzinę. Następnie zlewa wygotowaną ciecz, przecedza przez płótno i jeszcze na gorąco miesza z 36 cz. gumy.
2. 30. gr. sproszkowanej gumigutty należy powoli rozetrzeć z 30 gr. cukru, 7 gr. gumy arabskiej i 240 gr. wrzącej wody destylowanej i zlać.
Atramenty zielone
Otrzymują się przez zmieszanie niebieskich i żółtych atramentów (najlepiej indygokarmin z kwasem pikrynowym albo rozpuszczalny błękit berliński z kwasem pikrynowym), jak również podług następujących przepisów:
1. 4 cz. grynszpanu krystalicznego i 2 cz. spirytusu winnego gotuje się w kotle miedzianym z 15 cz. wody, aż powstanie ciecz o intensywnie zielonym kolorze, przecedza ją i nalewa w butelki. (Trucizna!).
2. Zielony chromowy atrament. W przestronnem porcelanowem lub kamionkowem naczyniu, oblewa się 10 cz. miałko sproszkowanego dwuchromianu potasu 10 cz. kwasu solnego i odstawia mieszaninę na godzinę. Do cieczy, która przyjęła żywy czerwony kolor, wlewa się porcjami, ciągle mieszając pałeczką szklaną, 10 cz. spirytusu winnego, przez co płyn się ogrzewa silnie, pieni i powoli przyjmuje ciemno-zielony kolor; Zbyt silne pienienie można powstrzymać odrobiną wody. Do zielonej cieczy dodaje się następnie tyle sproszkowanej, krystalicznej sody, aby zaczął się wytwarzać zielony osad. Ciecz musi stać tydzień w przykrytem naczyniu, należy ją odfiltrować i tak długo rozcieńczać wodą, aż otrzyma żądany kolor. Wreszcie rozpuszcza się w niej jeszcze 10 cz. gumy. Atrament ten nie zmienia (zielonego zabarwienia i z trudnością daje się usunąć z papieru.
3. 30 gr. indygokarminu i 50 gr. gumy w 750 cz. wody, miesza się z roztworem 3,75 gr. kwasu pikrynowego w 180 gr. wrzącej wody.
4. 3 gr. auraminu rozpuszcza się w 2 gr. alkoholu, 3 gr. kwasu octowego i 42 gr. wody destylowanej (50°C). Niezależnie od tego rozpuszcza się 6 gr. zieleni melachitowej w 94 gr. ciepłej wody destylowanej. Następnie oba roztwory miesza się razem, na drugi dzień filtruje, filtr przemywa letnią wodą destylowaną tak, aby całość wynosiła 11.
Atramenty czerwone
1. Atrament karminowy: 136,5 najlepszego karminu rozciera się w moździerzu porcelanowym z 410 — 600 gr. zwykłego amoniaku, do zupełnego rozpuszczenia, następnie dodaje 300 gr. najlepszej gumy arabskiej, rozpuszczonej w wodzie destylowanej i wreszcie tyle wody destylowanej, aby całość wynosiła 5,75 kg.
2. Doskonały atrament karminowy: Do blaszanego garnka, napełnionego wodą, wstawia się butelkę szklaną, o szerokiej szyjce i wrzuca do niej 8 cz. karminu i 20 cz. gumy w proszku, poczem nalewa 1000 cz. amoniaku żrącego. Wówczas nagrzewa się wodę w garnku prawie do wrzenia i trzyma w tej temperaturze, około 10 minut. Otrzymany roztwór rozlewa się natychmiast po ostygnięciu w małe buteleczki, które należy zamknąć szczelnie dopasowanemi korkami. W razie, gdy w atramencie podczas użycia tworzy się osad, to przez dodanie kilku kropli amoniaku żrącego i energiczne skłócanie można go rozpuścić. Atrament ten spotyka się także w sprzedaży pod nazwą „rozpuszczalnego karminu” albo „wywaru karminowego” i jest bardzo ceniony jako farba malarska do akwareli.
3. Atrament koszenilowy: 1 cz. węglanu amonowego rozpuszcza się przy zwykłej temperaturze w 100 cz. wody i nalewa do dużej butli szklanej, w której znajduje się 20 cz. koszeniu i 1 cz. ałunu w proszku. Mieszaninę tę skłóca się energicznie co kwadrans i po 3 — 4 godzinach odfiltrowuje się gotowy atrament.
4. Tani atrament koszenilowy: 5 cz. sproszkowanej koszenili oblewa się 60 cz. spirytusu winnego i odstawia na 8 dni. Następnie gotuje się 60 cz. drzewa fernambukowego z 500 cz. wody w przeciągu 1 ½ godziny, dodaje po 15 cz. kamienia winnego i ałunu i ponownie gotuje l ½ godziny. Wreszcie rozpuszcza się w cieczy 15 cz. gumy i miesza z wyciągiem koszenilowym. Wygotowane drzewo i koszenila może być jeszcze raz traktowane ¼ częścią innych substancji, poczem tak otrzymany atrament łączy się z pierwszym.
Atramenty fioletowe
1. Atrament kampeszowy: Wygotowuje się najpierw 100 cz. drzewa kampeszowego z 500 cz. wody, w gorącej cieczy rozpuszcza 10 cz. gumy i dodaje 5 cz. rozpuszczonego w gorącej wodzie ałunu. Jeżeli się chce fioletowy odcień atramentu zmienić na więcej purpurowy, to ilość ałunu należy zmniejszyć od 3/5 do 1/2. Atrament bardziej niebieskawo-czarny, słabym odcieniem fioletowym, można otrzymać przez ostrożne dodanie małych ilości roztworu chromianu potasu.
2. Atrament indygowy: Z indygokarminu przyrządza się wodny roztwór takiej mocy, że może być użyty jako niebieski atrament z dodatkiem potrzebnej ilości gumy. Do tego niebieskiego atramentu dodaje się pomału bardzo gęstego roztworu karminu koszenilowego, sprawdzając, co pewien czas. Zabarwienie atramentu przechodzi powoli z purpurowego w fioletowy, a więc można otrzymać dowolny odcień. Ładniejszy, lecz mniej trwały otrzymuje się przez zmieszanie rozpuszczalnego błękitu berlińskiego z karminem koszenilowym.
3. 3 cz. niebieskiej metylowej, 6 cz. szafraninu, 1 cz. kwasu okasalowego, 4 cz. zimnej wody destylowanej i 950 cz. gorącej wody destylowanej.
Atramenty anilinowe
Rozpowszechnienie farb anilinowych rozpuszczalnych w wodzie, znacznie uprościło wyrób atramentów. Rozpuszcza się odpowiednią ilość barwika w wodzie, tak aby próba pisma posiadała po wyschnięciu ładny kolor, lecz bez metalicznego połysku i dodaje tyle roztworu gumy — dla atramentów do kopiowania i gliceryny — aby atrament otrzymał odpowiednią płynność.
Atramenty anilinowe wyróżniają się bardzo silnym, czystym kolorem i mogą być użyte zamiast farb akwarelowych do kolorowania fotografji i t. p. Podaję tu dobry sposób przygotowania takich atramentów:
Atrament czerwony: 2 cz. miałko roztartej fuksyny oblewa się 10 cz. mocnego, najmniej 90%, spirytusu winnego i nagrzewając zupełnie rozpuszcza. Oddzielnie rozpuszcza się 5 cz. gumy w 100 cz. wody, przecedza roztwór i nagrzewa go do wrzenia, poczem cienkim strumieniem przy ciągłem mieszaniu, wlewa się roztwór fuksyny. Od eozyny kolor atramentu będzie miał ładny i więcej jaskrawy kolor.
Atrament fioletowy: 1 kg. fioletowej metylowej II B, III B rozpuszcza się w 300 kg. gorącej wody.
W ten sam sposób można otrzymać niebieskie, zielone, żółte, brunatne, atramenty