Politura na obcasy (dla szewców)
Mieszaninę 10 gr. sadzy ang., 200 gr. czerni ciemnej (frankfurckiej i 700 gr. terpentyny stapia się razem z 1 kg. wosku japońskiego, 1 kg. karnauba, 1 kg. parafiny i 25 kg. terpentyny.
Apretury dla skóry
1. Apretura czarna angielska (,,Polish“),dla uprzęży i obuwia. W 100 l gorącej wody rozpuścić 4 kg boraksu, dodać 2 kg sproszkowanej hämatyny, prima, (najlepszy wyciąg z drzewa kampeszowego) i zagotować. Poczem małemi porcjami dodawać 12 kg tłuczonego szelaku rubinowego. Gdy wszystkie składniki ulegną zupełnemu rozpuszczeniu należy, przy ciągłem mieszaniu, gotować 10 do 15 min. i wlewać do czystej beczki. Następnie przygotować trzeba mięszaninę z 1½kg chromianu potasu, który uprzednio został rozpuszczony w 10 l. gorącej wody, i 1 kg. amoniaku (24°R) ; mieszaninę tę wlewa się małemi porcjami do gorącej apretury, której waga powinna być dopełniona wodą do 125 kg.
2. Apretura czarna z pięknym połyskiem. 2 kg boraksu rozpuszcza się w 40 I gorącej wody, dosypuje porcjami 5 kg jasnego szelaku, a po rozpuszczeniu ostatniego, gotuje jeszcze ½ godziny; następnie, ciągle mięszając, dodaje się 5 kg. mączki cukrowej, 2½kg gliceryny i 1½kg rozpuszczalnej w wodzie nigrosyny (Nigrosin). Po rozpuszczeniu wszystkich składników, ostudzeniu mieszaniny należy dodać 5 l 95% spirytusu denauturowanego.
3. Apretura dla żółtej skóry. (Moczy się gąbką, bez szczotkowania). W 130 l wrzącej wody rozpuścić 4 kg boraksu, dodać 800 gr. brunatnej farby anilinowej do skóry i nareszcie 12 kg żółtego szelaku w małych porcjach. Po rozpuszczeniu wszystkiego gotować jeszcze 10-15 min., wlać do beczki i po zupełnem ostudzeníu dodać 1 kg amoniaku (24°) rozpuszczonego w 1 l. wody destylowanej. Waga gotowej apretury winna wynosić 130 kg.
Smary do skóry
a) Rozpuścić (w kąpieli wodnej) po bu gr terpentyny, oleju rycynowego i wosku ziemnego (cerezyny), 500 gr. oleju lnianego i 15 gr. smoły drzewnej.
b) Dla delikatnej skóry zwierzchniej. W kąpieli wodnej rozpuścić: 50 gr. terpentyny, po 100 gr. oliwy i tranu rybiego, 40 gr, wosku karnauba, 15 asfaltu; dla zapachu 2 gr, olejku mirbanowego (0l. Mirbani).
Czernidło dla surowe] skóry
a) 20 cz. opiłek żelaznych i 12 cz. sproszkowanej dębianki (galasu) gotować 600 cz. octu winnego i filtrować przez płótno. Mieszanina ta służy tylko do czernienia surowej skóry,
b) 10 cz. łoju, 6 cz. tranu i 4 cz. wosku ziemnego, stapia się w Żelaznem naczyniu wraz z 4 cz. miałko skrobanego mydła łojowego, aż się nie rozpuści. Potem dodaje się 1 cz. siarczanu żelazowego (witryolu żel.) i 2 cz. sadzy. Otrzymaną masę można rozcieńczyć tranem. Służy ona nietylko do czernienia skóry, lecz nadaje jej też elastyczność.
Konserwacja wyrobów skórzanych
a) Wszystkie wyroby skórzane będące w użyciu, pleśnieją, jeżeli nawet w małym stopniu podlegają działaniu wilgoci, nie można ich więc przechowywać w wilgotnych miejscach. Dobre natłuszczenie stanowi wprawdzie pewną ochronę od pleśni, nie może wszakże zupełnie od niej zabezpieczyć. Rzeczy skórzane mokre od deszczu, śniegu, potu i t. d. przed przechowaniem muszą być dobrze wysuszone, lecz nie przed otwartem ogniskiem. Zwykłe czernidła, również lakiery i apretury dla skóry nie stanowią środków zabezpieczających. Jako takie, można uważać tylko te tłuszcze lub mieszaniny z różnych tłuszczów i olejów, które służą do tego, aby obuwie, uprząż i t. d. zaopatrzyć w pewien zasób tłuszczu, przez co skóra staje się miękką giętką i mniej lub więcej nieprzemakalną. Najlepiej nadają się do tego celu połączenia płynnych tłuszczów z łojem.
b) Smary specjalne: Densol składa się z tranu z niewielką ilością smoły drzewnej i olejku mirbanowego. Glorial, środek do ochrony podeszew, jest mieszaniną oleju lnianego z piaskiem^ perfumowany olejkiem mirbanowym. Majus, środek konserwujący skóry zwierzchnie, jest mieszaniną tranu rybiego z tłuszczem wielorybim, zaprawiony olejkiem brzozowym, aby mu nadać zapach juchty. Olej Marsa jest to tran perfumowany olejkiem mirbanowym. Semalina jest mieszaniną 88% oleju lnianego i 12% oleju wazelinowego, perfumowana olejkiem mirbanowym (Ol. Mirbani).
Kremy do obuwia
a) 60 cz. (wagowych) potażu rozpuścić w 600 cz. gorącej wody, poczem zmieszać z masą utworzoną ze stopienia 400 części wosku pszczelnego i 100 cz. wosku karnauba, i gotować tak długo, dopóki się nie otrzyma jednostajnej mieszaniny. Następ¬nie dodać, bez dalszego nagrzewania, 600 cz. gorącej wody i 800 cz. terpentyny, w której farba już jest rozpuszczoną. Dla jasnobrunatnego koloru używa się 5 cz. rozpuszczalnej w tłuszczu „Zerotinorange” i 2 ½cz. brunatnej Nr. 1437; dla żółtego 57 cz. ,,Zerotinorage“; dla czarnego 12 cz. aniliny rozpuszczalnej w tłuszczach.
b) Amerykańska pasta do połysku (American polish past). Stopić 1000 gr. wosku ziemnego, 3500 gr. surowego wosku karnauba, 750 gr. wosku japońskiego i 1000 gr. najlepszej francuskiej żywicy. W kąpieli wodnej nagrzać 8500 gr. terpentyny, 1500 gr. dziegciu, 500 gr. terpentyny weneckiej i 1000 gr. gliceryny i dodać dla czarnego koloru 350 gr. rozpuszczalnej w tłuszczach nigrosyny i 400 gr. sadzy olejnych, a dla żółtego 85 gr. rozp. w tłuszczach „Ceresinorange”. Tę zabarwioną mieszaninę dodać pomału do masy woskowej i mieszać tak długo, aż stanie się papkowatą. Wtedy można napełnić nią pudełka.
c) Gutalina. Stopić po 25 cz. wosku japońskiego i ziemnego, zmieszać z tą masą 90 cz. terpentyny i zafarbować ½ cz. aniliny rozp. w tłuszczach, lub nigrosyny. Nalewać w pudełka przed zastygnięciem. Perfmować olejkiem mirbanowym.
d) Krem-Kid. 1. Biały: 75 cz. smalcu, 25 cz. gliceryny technicznej z dodatkiem oleju mirbanowego według upodobania. 2. Czarny: 100 gr. smalcu, 20 gr. wazeliny, po 10 gr. gliceryny technicznej i oleju rycynowego techn.; farbować sadzami i perfumować olejkiem mirbanowym. W lecie zaleca się dodanie wosku dla konstystencji.
e) Krem do żółtego i brunatnego obuwia 1. 2 cz. żółtego wosku i 1 cz. stearyny stapia się w kąpieli wodnej z 1 cz. oleju lnianego; do mieszaniny dodaje się 6 cz. terpentyny i 1 cz. żółtej ochry. Otrzymany roztwór zlewa się, mieszając z 10 cz. wody, w której rozpuszczona jest 1 cz. twardego mydła. Masę dopełnioną wodą do 30 części, miesza się dopóki nie ostygnie i napełnia nią butelki o szerokich szyjkach.
Szuwaks do obuwia
a)Szuwaks zwyczajny: 100 gr. czerni kostnej uciera się z 5 gr. oleju, 50 gr. gliceryny i dodaje 10 gr. octu. Szuwaks ten da¬je wyśmienity połysk a obuwie czyni miękkiem.
b) Szuwaks grafitowy. 100 cz. melasy o 42° Beaumé, 25 cz. octu, 3 cz. ałunu, 3 ½cz. dekstryny, 30 cz. czerni kostnej i 7 ½ cz. olejku trzmielowego.
c) Szuwaks z połyskiem. 9— kg. sadzy, l ½kg. czerni kostnej i 30—35 kg. syropu ogrzać i mieszać w kotle, dopóki się nie otrzyma jednolitej masy; w drugim kotle nad ogniskiem węglowym lekko nagrzać l½kg. drobno pokrajanej gu¬taperki, poczem ciągle mieszając, dodać 2½ kg. oliwy a po zupełnem rozpuszczeniu gutaperki jeszcze ½ kg. stearyny. Do ciepłego jeszcze roztworu dodać, wciąż mięszając, przygotowaną mieszaninę sadzy i syropu, a po otrzymaniu jednolitej masy dodać jeszcze 2 kg. gumy senegalskiej, rozpuszczonej poprzednio w 6 1. wody. Wreszcie dla poprawienia zapachu można wlać 100 gr. olejku mirbanowego lub lawendowego.
d) Szuwaks z połyskiem momentalnym. 4 kg. rafinowanego szelaku rozpuszcza się w kg. 80—85% spirytusu, roztwór nalewa do 1½ kg. francuskiej terpentyny i wreszcie dodaje 50 gr. nigrozyny.
e) Szuwaks płynny z połyskiem. W 12 l. wody rozpuszcza się 6 kg. gumy arabskiej i 120 gr. kleju pozłotniczego, następnie dodaje 700 gr. gliceryny, 100 gr. oleiny (oleju stearynowego), i perfumuje 24 gr. eteru gruszkowego; wreszcie po wsypaniu 5 gr. kw. salicylowego należy wszystko dobrze zmieszać i nalać w butelki. Do żółtej skóry używa się zamiast nigrozyny żółtej farby anilinowej. Przez odparowanie można szuwaks ten zamienić w pastę lub krem. Czyni on skórę giętką i trwałą. Naoliwionej skórze nadaje również połysk.
Środki ochronne do podeszw
1) Dobrym środkiem jest nafta w stanie stałym. Otrzymuje się ją następującym sposobem: Rozpuszcza się na ciepło mydło zwyczajne w wodzie i oddzielnie jakąś sól glinową (najtaniej siarczan glinu); po przestygnięciu obydwu roztworów zlewa się je ciągle mieszając, (sól do mydła). Po upływie pewnego czasu ostrożnie zlewa się zwierzchu ciecz, myje osad w wodzie i suszy w miernem cieple. Wysuszony wsypujemy do nafty przy słabem ogrzewaniu w stosunku 15—100. Podeszwy nasyca się tą naftą w miarę potrzeby.
2) 50 cz. oleju lnianego rozciera się z 1 cz. glejty ołowianej, potem nagrzewa 2 godziny do 100 C° z ¼ % cz. siarczanu cynkowego, który uprzednio został odwodniony. Gdy mieszanina ostygnie dodaje się 8 cz. benzyny i napełnia butelki. Tym środkiem smaruje się podeszwy tak długo, aż przestaje wsiąkać.
Połysk specjalny do uprzęży, pasów. etc.
10 kg. świeżej dobrze odstałej krwi wołowej, 2 kg. gliceryny technicznej, 3 kg. terpentyny, 5 kg. dziegciu, 2 kg. żółci wołowej, 150 gr. formaliny miesza się po kolei na zimno i otrzymaną mieszaninę przecedza przez płótno.