B. MYDŁA KLEJOWE

Jak już pokazuje nazwa, mydła te przygotowuje się przez krzepnięcie kleju mydlanego; wysalanie stosuje się tylko w bar­dzo rzadkich wypadkach. Przyczyna, dla której przy przygoto­waniu wszystkich tego rodzaju mydeł opuszcza się wysalanie, leży w tem, że prawie do wszystkich mydeł używa się oleju kokosowego. Mydło Kokosowe posiada tę własność, że w rozcień­czonych roztworach soli, pozostaje rozpuszczone i może być wy­dzielone tylko przy użyciu bardzo stężonych roztworów, ale tworzy wtedy bardzo ubogie w wodę mydło, które, mimo to, że jest trudno rozpuszczalne, posiada taką twardość, że prawie nie daje się krajać.
Wszystkie mydła, zawierające olej kokosowy, można przy­gotowywać kilkoma sposobami: 1. przez zmydlanie ma drodze gorącej (zmydlanie zwykłym sposobem). 2. przez, tak zwany sposób mieszania, przy którym zmydlanie odbywa się przy niż­szej temperaturze między 70—80° C. i 3. przez zmydlanie na zimno, gdy tłuszcz się zwyczajnie topi i miesza z ługiem.
Czyste mydło kokosowe posiada nieprzyjemny zapach oleju kokosowego. Lepsze mydła koksowe muszą więc zawsze być perfumowane lub zmieszane z innemi mydłami. Ostatnim spo­sobem osiąga się jednocześnie ten cel, że mydło nie robi się zbyt twardem, z drugiej zaś strony, mydła, które zwykle są dosyć miękkie, otrzymują pewien stopień twardości.

Mydło kokosowe przez zmydlanie na zimno

Dla przygotowania tego mydła należy używać bardzo mo­cnego ługu żrącego (36—40° B.) Jeżeli użyć czystego ługu so­dowego, to mydło jest zbyt twarde; aby otrzymać średnio twar­de, przeświecające mydło dodaje się do ługu sodowego 10—15% ługu potasowego; mieszanina mydła sodowego (twardego) i po­tasowego (miękkiego) daje mydło odpowiedniej konsystencji.
Na 2000 kg. czystego oleju kokosowego używa się 1000 kg. ługu, składającego się z 850—900 kg. ługu sodowego i 100— 150 kg. ługu potasowego. Korzystnem jest mieć ług przygoto­wany w naczyniu stojącem nad formą lub kotłem mydlanym i wpuszczać go cienkim strumieniem w tłuszcz, który został roz­topiony w kotle (lub też, o ile ogrzewa się parą, w samej for­mie), przyczem masę ciągłem mieszaniem utrzymuje się w ruchu. Reakcja zaczyna się natychmiast, masa staje się gę­stszą (dodaje się do niej wówczas perfum, ewentualnie i barwiących substancji). Mieszać należy dopóty, dopóki gęstość ma­sy na to pozwala. Przykrywa się wówczas formę starannie, aby uniknąć ostudzenia. Po kilku godzinach reakcja oleju na ług odbywa się samorzutnie dalej. Procesowa chemicznemu towarzyszy znaczne wydzielanie ciepła, masa staje się gęstszą i jaśniejszą; jednocześnie cenniejsza się ostry żrący jej smak, po­łączenie tłuszczu z ługiem — skończone. Usuwa się teraz materjały i deski, któremi forma była przykryta i pozwala mydłu krzepnąć.

Mydło kokosowe przez mieszanie

Najodpowiedniejszem naczyniem jest kocioł ogrzewany parą i zaopatrzony w mechaniczne mieszadło. Olej kokosowy roztapia się, nagrzewa do 80—90° C. i dolewa ługu (25—30 B.), przy ciągłym ruchu mieszadła. Na początku gęściejsza masa otrzy­muje rzadszą konsystencję, staje się przezroczystą, i nadaje się do przelania w formy, w których bardzo szybko krzepnie.
Szlifowanie lub napełnianie mydła kokosowego wykonywa się w ten sposób, że do gotowego mydła, zanim skrzepnie, do­daje się odpowiednią ilość wody lub roztworu soli kuchennej. Bardzo dobrze, dla swych alkalicznych własności, do szlifowania mydła nadaje się szkło wodne, dodaje ono mydłu ładny prze­zroczysty wygląd i może być użyte do 60%. Przy zbyt dużym dodatku szkła wodnego mydło otrzymuje szklisty wygląd.

Mydło z szkłem wodnem

Otrzymuje się przez zmieszanie roztworu szkła wodnego z mydłem kokosowem. Roztwór szkła wodnego 45° B. dodaje się do świeżo przygotowanego mydła, w stosunku od 20 do 40, dobrze z nim miesza, aż zesztywnienie całej masy wskazuje na połączenie szkła wodnego z mydłem.
Napełnione szkłem wodnym mydła mają szklisty wygląd, gdyż pod wpływem znajdującego się w powietrzu kwasu węglo­wego wydziela się na powierzchni kwas krzemowy, który pokrywa kawałek mydła, jakby rodzajem pokostu i tym sposobem ochrania bardzo bogate w wodę mydła od wysychania, nawet po dłuższym okresie czasu.

Mydło kokosowe
przygotowane sposobem gorącym

Ten gatunek mydła, sztuczne mydło ziarniste, nazywane także szwajcarskim lub Eschwegera, nie przygotowuje się nigdy z czystego oleju kokosowego, lecz z mieszaniny różnych tłu­szczów, a mianowicie: łoju, oleju palmowego i oleju kokosowego w różnym stosunku. Im więcej oleju kokosowego użyto do przy­gotowania mydła, tern większą posiada ono twardość; na każde 1000 kg. łoju używa się 500—600, a nawet 1000 kg. oleju ko­kosowego i zawsze mocnego ługu (najmniej 25° B.). Niektóre fabryki mieszają ług sodowy z 10—30% ługu potasowego, aby zmniejszyć nieco twardość mydła.
Przy wyrobie Mydła podług Eschwegera można postępować dwoma sposobami: Albo zmydla się łój i olej palmowy osobno i otrzymane mydło miesza z mydłem kokosowem, lub też zmy­dla wszystkie tłuszcze razem.
1. Zmydlanie w dwóch fazach wykonywa się w następują­cy sposób: łój i olej palmowy zmydla się, jak zwykle razem; w drugim kotle zmydla się olej kokosowy z mieszaniną ługu sodo­wego i potasowego, poczem dodaje się mydło łojowo-palmowe do kokosowego, przyczem należy uważać, aby dodać tylko my­dło, a nie ług spodni.
Roztopione mydła miesza się szybko, a gęsta spoczątku masa przy słabem nagrzewaniu staje się coraz rzadszą i znacznie unosi się w kotle. Jeżeli zjawisko to nie następuje, to nadeszła ta ważna chwila, od której zależy rezultat całej pracy; należy mianowicie przez dodanie ługu doprowadzić masę do odpowied­niej konsystencji. Używa się ługu o 8—10° B., po każdym do­datku miesza i czeka 8—10 minut, zanim doda nową porcję ługu.
Gdy mydło wreszcie otrzymało odpowiednią konsystencję, należy zwiększyć   ogień, aby mydło podnosiło się dużemi   pęcherzami. Masa wzięta dla próby na mieszadle ścieka w cien­kich, bezbarwnych nitkach podobnych do roztopionego szkła. Do mydła dodaje się powoli jeszcze tyle ługu, aby wzięte na ję­zyk dało wyraźny alkaliczny smak.
W tym stanie mydło jest gotowe do krzepnięcia; można je­szcze w celu szlifowania dodać niewielkiej ilości roztworu soli. Po skończonem szlifowaniu o ile chcemy mieć mydło marmurkowane sypie się określoną ilość odpowiednich barwików. Dla szarego marmurowania na 1000 kg. mydła 80—160 gr. czer­ni kostnej, dla czerwonego 1200—1600 gr. bolusu.
Następujące przepisy dla przygotowania mydła podług Eschwegera dają bardzo dobry produkt:
a)   1200 kg. łoju (ugotowanego na mydło ziarniste, 48b kg. oleju kokosowego, 600 kg. ługu sodowego 20° B., 400 kg. ługu potasowego 20° B.
b)   1000 kg. oleju palmowego (bielonego), 500 kg. oleju Ko­kosowego, 1260 kg. ługu sodowego 25° B.
Przepis a) daje miększe mydło, przepis b) twardsze, w którem zapach oleju kokosowego prawie się nie odczuwa.
2. Zmydlanie w jednej fazie. Aby przygotować mydło po­dług Eschwegera w jednem gotowaniu, dodaje się do całej ilo­ści tłuszczu, stopionego w kotle i dobrze zmieszanego, tylko poło­wę ilości ługu, (20—25° B); a gdy nastąpiło zupełne zmydlenie pierwszej ilości ługu, to dodaje się pomału jeszcze tyle ługu, aby zupełnie zimne posiadało jeszcze wyraźny smak.
Mydło gotuje się tak długo, aż zniknie znajdująca się na po­wierzchni piana, a masa mydlana przyjmie jednolitą konsysten­cję koloru miodu lub bursztynu.
Jeżeli mydło szybko ścieka z zanurzonego pręta, na płycie szklanej szybko krzepnie, nie rozdzielając się na dwie oddzielne masy a między palcami nie rozciąga się w nitki, to zmydlenie jest ukończone można je rozlać w formy lub wpierw jeszcze na­pełnić.
Do mydła przygotowanego tym sposobem używa się 1200 kg. łoju, 600 kg. oleju kokosowego, 280 kg. ługu sodowego 25° B. i, jeżeli mydło ma być szlifowane, dodaje jeszcze 50—60 kg, roztworu soli 25° B.

Mydła żywiczne

Do fabrykacji mydeł żywicznych tnie bierze się czystej ży­wicy, lecz mieszaninę różnych ilości łoju, oleju palmowego i o« leju kokosowego, które zmydla jednocześnie z żywicą. Dość ży­wicy zależnie od ceny mydła waha się: dla lepszego mydła od 30—50 cz. żywicy na 100 cz. innych tłuszczów, dla gorszych na­wet do 100 cz. Ponieważ żywica zawiera wolne kwasy, to zmydlanie następuje bardzo łatwo i mydła żywiczne można przy­gotowywać nawet na zimno (przez mieszanie). Ług musi być dosyć mocny (28—30° B.), lecz może być i zwietrzały t. j. za­wierać węglany. Można postępować w taki sposób, że zmydla się żywice i tłuszcze oddzielnie i gotowe mydła miesza razem, lub też zmydla naprzód tłuszcze, następnie dodaje żywicę i go­tuje do końca, lub wreszcie, że żywice i tłuszcze stapia razem i przy niskiej temperaturze .powoli dolewa mocnego ługu, przyczem miesza tak długo, aż mydło zaczyna gęstnieć.
Dla przygotowania dobrego mydła żywicznego używa się: 1000 kg. żywicy, 500—550 kg. oleju kokosowego, 500—550 kg. oleju palmowego, 1600 kg. ługu sodowego (35° B.).

Tanie mydło żywiczne.

100 kg. oleju z nasion palmowych, 30 kg. żywicy, 112 kg. ługu sodowego 30° B., 50 kg. wody, 16 kg. sody krystalicznej, 100 kg. szkła wodnego, 150 kg. roztworu solnego 16° B. Najpierw do kotła nalewa się olej i ług, po krótkim czasie następuje (połączenie i otrzymuje się gęsty klej, do którego do­daje się wodę i sodę. Gdy wszystko się połączyło, usuwa się ogień i, mieszając dodaje szkła wodnego a następnie roztworu soli, poczem rozlewa w formy. Mydło powinno mieć nadmiar ługu, aby nie mogło się wydzielić szkło wodne.

Nie pleśniejące mydło żywiczne.

80 kg. oleju kokosowego, 10 kg. surowego oleju palmowego, 10 kg. żywicy, 60 kg. ługu sodowego 36° B., 130 kg. roztworu
potażu 35° B., 100 kg. szkła wodnego, 300 kg. gorącej wody, w której zostało rozpuszczone 84 kg. soli kuchennej.
Oleje i żywice stapia się razem i miesza z ługiem i potażem, gotuje, aż do otrzymania gęstego kleju. Następnie dolewa się szkła wodnego, przyczem mydło nie powinno posiadać tempe­ratury wyższej ponad 75° R. Roztwór soli dodaje się małemi porcjami soli. Po Miku godzinach można mydło rozlać w formy, w których może być perfumowane.
Mydło żywiczne z dużą zawartością żywicy przygotowuje się w następujący sposób:
500 kg. żywicy, 380 kg. oleju kokosowego, 100 kg. tłuszczu kostnego, 20 kg. oleju palmowego, 500 kg. ługu sodowego 36° B., 20 kg. roztworu potażu 20° B., 10 kg. roztworu soli kuchen­nej 24° B., 25 kg. szkła wodnego.
Tłuszcze roztapia się razem i rozpuszcza w nich żywicę. W drugim kotle nagrzewa się do wrzenia mieszaninę ługu, roz­tworu potażu soli i szkła wodnego. Gdy ług i tłuszcz przestygną do 55° R., wówczas tłuszcz nalewa się do ługu. Połączenie na­stępuje bardzo szybko, następnie mydło przykrywa się na 2 go­dziny, jeszcze raz dobrze miesza i rozlewa w formy.

Mydła przezroczyste

Następujące przepisy dają bardzo dobre rezultaty:
a)  100 kg. oleju kokosowego i 20 kg. oleju palmowego zmydla się zwykłym sposobem z mocnym ługiem, aż do słabo alkalicznego smaku, do gorącego mydła wsypuje 15 kg. miałko spro­szkowanej żywicy. Mydło gotuje się silnie i miesza z następującą, służącą do napełniania, cieczą: 100 kg. roztworu soli ku­chennej 10—12° B. doprowadza się przez dodanie sody do 20 B. i dodaje 500—600 gr. cukru ołowiowego, poczem gotowe mydło rozlewa w formy.
b)  70 kg. oleju kokosowego zmydla się z 30 kg. oleju palmo­wego i 20—40 kg. żywicy, tak aby mydło posiadało wyraźny! alkaliczny smak; do gotowego mydła dodaje się dla napełnienia 20—25 1. roztworu potażu o 20° B. i 50—70 kg. roztworu szkła wodnego.
c)  240 kg. oleju kokosowego, 100 kg. surowego oleju palmowego, 330 kg. żywicy, 180 kg. ługu potasowego 26° B., 180 kg. ługu sodowego 26° B., 80 kg. roztworu potażu, 35 B., 208 kg. roztworu soli kuchennej 24° B., 60 kg, sody krystalicznej. Olej stapia się z rozdrobnioną żywicą, nagrzewa do 65° R. i do gorącego tłuszczu dodaje, mieszając najpierw ług potasowy, następnie ług sodowy i roztwór potażu. Gdy wszystko się po­łączyło i klej mydlany posiada temperaturę 70° R. dodaje się roztworu soli i następnie sodę krystaliczną. Jeżeli wszystko było dobrze odważone, mydło będzie ścisłe i czyste. Przy 60° R. można je rozlać w formy.
d)  Przezroczyste mydło glicerynowe bez spirytusu.
100 cz. oleju kokosowego ceylońskiego, 100 cz. łoju i 80 cz. oleju rycynowego stapia się razem, nagrzewa do 75° C, nalewa do tego 40 cz. gliceryny (24° B.) i mieszając dodaje 140 cz. ługu 38° B. Kocioł przykrywa się, zostawia na 2—3 godziny, przyczem następuje samoogrzanie. Nagrzewa się jeszcze trochę, aż klej mydlany będzie zupełnie czysty. W tym czasie przygotowuje się roztwór 18 cz. cukru, 20 cz. potażu, 7 cz. chlorku wapna, 7 cz. soli kuchennej, 8 cz. sody krystalicznej w 145 cz. wody, roztwór nagrzewa do 35° C. i mieszając dodaje do mydła. Teraz nagrzewa się zawartość kotła przynajmniej do 85° C, aż wszyst­ko równomiernie się rozpuści, przykrywa kocioł i zostawia na 2 godziny. Gdy po upływie tego czasu kocioł zostanie odkryty, to pod samym wierzchem powinno znajdować się przezroczy­ste mydło z lekką pianą. Próbne badania przekonywują o uda­niu zmydlenia. Jeżeli są braki, co do ścisłości mydła, to dodaje się niewielkiej ilości ługu lub trochę sody krystalicznej, jeżeli zaś mydło nie jest zupełnie przezroczyste, to próbuje się dal­szego dodawania wody.

Zwyczajne mydła klejowe

Produkcja tych mydeł ma tę dobrą stronę, że odbywa się bez procesu napełniania, a wydajność mydła dochodzi aż do potrójnej i większej ilości w stosunku do zużytego tłuszczu. Z powodu zawartości wolnego ługu mydła te rozpuszczają się nawet w bardzo twardej wodzie bez wydzielenia nierozpuszczal­nego osadu i działają jako bardzo dobre środki oczyszczające. Dla przygotowania ich używa się mieszaniny oleju kokosowe­go i palmowego lub kokosowego i łoju, które zmydla miesza­niną ługu potasowego i sodowego i szlifuje zapomocą roztworu soli kuchennej 20—25° B. Wreszcie marmuruje sztucznie, doda­jąc czerń kostną lub bolus.
a)  1000 kg, oleju kokosowego, 1000 kg. oleju z nasion palmowych, 315 kg. oleju palmowego (niebielonego), 185 kg. łoju, 2675 kg. ługu sodowego 28° B., 175 kg. ługu potasowego 25 B., 2600 kg. roztworu soli kuchennej.
b)  2500 kg. oleju kokosowego, 500 kg. łoju, 480 kg. ługu so­dowego 20° B., 180 kg. ługu potasowego 30 B., 340 kg. roztwo­ru   soli kuchennej 25° B.
c)  1440 kg. oleju kokosowego, 1500 kg. ługu sodowego 25° B., 3520 kg. ługu potasowego 12° B., 1920 kg. roztworu potażu 20° B., 4000 kg. roztworu solnego 35 B.
d)  1360 kg. ługu kokosowego, 1212 kg. ługu sodowego 40° B., 720 kg. roztworu solnego 25° B., 600 kg. roztworu potażu 30° B., 2060 kg. wody.