C. KLEJE

Płynny klej parowy

5 kg. kleju kolońskiego oblewa się 5 kg. ciepłej (nie gorącej) wody i zostawia dla zmiękczenia na noc. Na drugi dzień rozpu­szcza się klej, słabo nagrzewając (wrazie jeśli jest za gęsty, to dodaje się trochę wody), dodaje 250 — 300 gr. surowego, kwasu azotowego, dobrze miesza i ciekłym klejem napełnia dobrze zakorkowane butelki.

Kleje płynne

1. 1 cz. cukru rozpuszcza się w 3 cz wody, mieszając powoli dodaje 0,25 cz. wapna lasowanego,   nagrzewa w przeciągu ½ godziny do 60—70°C., odstawia do ostygnięcia i ustania i zle­wa klarowny płyn z wierzchu. W 12 — 15 cz. takiego roztworu cukrowego nagrzewa się 3 cz. kleju do rozpuszczenia. Jeżeli zamiast kleju użyć żelatynę, to otrzymuje się prawie bezbarwny płyny klej.
2. Po 100 cz. żelatyny i kleju, 25 cz. alkoholu, 2 cz. ałunu i kwasu octowego w miarę potrzeby. Całość nagrzewa się w przeciągu 6 godzin w kąpieli wodnej, dolewając kwasu octo­wego na miejsce wyparowanego i wreszcie rozcieńcza kwasem octowym na rzadki syrop. Klej ten nie miesza się z wodą.
3. Szczególnie dobry dla drzewa i metalu. 100 cz. jasnej że­latyny, 100 cz. kleju stolarskiego, 25 cz. alkoholu i 2 cz. ałunu; całość nagrzewa się w kąpieli wodnej z 20% kwasem octowym, w przeciągu 6 godzin. Klej ten po wyschnięciu jest prawie nie­rozpuszczalny.
4. 120 cz. kleju, 350 cz. wody, 20 cz. kwasu solnego, 30 cz. siarczanu cynku, 5 cz. pokostu szelakowego.

Klej krochmalowy

4 kg. krochmalu miesza się z wodą, następnie rozpuszcza 4 kg. żelatyny w wodzie, zagotowuje ją i, mieszając dolewa mleko krochmalowe. Cała ilość wody nie powinna przekraczać 92 l.; klej, względnie klajster może być użyty na zimno.

Dobry klej z kleju kostnego

Surowy, przygotowany z kości klej stolarski, który posiada nieprzyjemny zapach, łatwo pleśnieje i już przy 6°C. robi się galeretowaty, zamienić można w klej bez odoru, trwały, bardzo dobrze lepiący w następujący sposób:
250 gr. kleju stolarskiego rozpuszcza się na gorąco w 1000 gr. wody, do tego około 9°B. mocy roztworu dodaje się miesza­ninę 10 gr. nadtlenku barowego, zmieszanego z 5 gr. kwasu siarczanego 66% i 15 wody, i całość nagrzewa 48 godzin w kąpieli wodnej przy 80°C. Wydziela się przytem kwas siarkawy, klej traci swą własność żelatynowania, a odparowany do 500 cma objętości po kilko-miesięcznem staniu na powietrzu nie pleśnieje.

Roztwory kleju dla farb malarskich

Dobre środki łączące dla farb stanowią różne gatunki kleju kostnego, z których najlepszy jest spotykany w sprzedaży pod nazwą kleju kolońskiego. Prawidłowo przygotowany klej koloński ma postać bardzo twardych, kruchych płytek żółto-brunatnego koloru. Aby z nich otrzymać dobry środek łączący po­stępuje się jak następuje: klej kładzie się w dużą miskę, oblewa go wodą i odstawia na 12 godzin. Następnie zmienia się wodę i takie moczenie kleju powtarza tak długo, aż twarde na po­czątku płytki zamienią się w gęstą, zupełnie miękką i przezro­czystą masę. Napęczniały klej wyjmuje z wody, osusza, nieco nagrzewa bardzo słabo i otrzymuje wówczas klarowną, jasno-żółtą ciecz, którą rozcieńczona odpowiednią ilością wody, przed­stawia bardzo dobry środek klejący dla wszystkich rodzajów farb malarskich. Klej ten względem farb zachowuje się zupeł­nie obojętnie. Ponieważ roztwory kleju łatwo gniją, to do wy­moczonego kleju przed roztopieniem dodaje się na każdy 11. wo­dy 5 gr. boraksu i przy topieniu dobrze miesza. W ten sposób zabezpiecza się klej od zepsucia.

Kleje nieprzemakalne

1. Klej kładzie się do rozmiękczenia w wodę, następnie przy słabym ogniu roztapia w oleju lnianym; po takim przygotowa­niu klej nie rozpuszcza się ani w wodzie, ani w parze wodnej.
2. Małą ilość żywicy sandarakowej i mastykowej rozpuszcza się w małej ilości spirytusu i dodaje niewielką ilość terpentyny. Roztwór ten wlewa się do kotła, znajdującego się na ognisku, i powoli miesza z równą ilością mocnego gorącego roztworu kleju i karuku. Następnie filtruje się w stanie gorącym przez materjał.
3. Do płynnego   roztworu   kleju dodaje się dwuchromianu potasowego i następnie wystawia na działanie powietrza, otrzymuje się w ten sposób także nieprzemakalny klej.